Nihâl Esma Altmış over neurodiversiteit, marginalisatie en racisme
13 oktober 2021NeuroElfje: Dank je wel dat je hier de tijd voor wil nemen! Kun je iets vertellen over jezelf?
Nihâl: Mijn naam is Nihâl Esma Altmış. Ik ben 25 jaar en ik heb een Nederlandse moeder en een Turkse vader en ik ben autistisch. Vermoedelijk ook nog ADHD of ADD en nog een hele andere lijst aan diagnoses. Ik ben moslim en in mijn vrije tijd ben ik activist, online en offline, en deels maakte ik daar mijn werk van voor de pandemie.
Ik was actief voor BIJ1 en voor de pandemie faciliteerde ik gesprekscirkels met voornamelijk vrouwen van kleur, of een migratieachtergrond. Om taboes bespreekbaar te maken, te praten over vrouwenrechten en rechten van LHBTI+ mensen. Maar ook bijvoorbeeld over de opvoeding van hun kinderen in een hele andere wereld en omgeving dan waarin zij zijn opgegroeid.
Ik doe ook veel met alternatieve geneeskunde en spiritualiteit.
NeuroElfje: Als autistische persoon van kleur en moslim; met welke stigma’s heb je te maken in de Nederlandse maatschappij? Wat voor dingen merk je, en hoe gaan mensen met je om?
Nihâl Esma Altmış: Vaak vinden witte mensen mij “gewoon heel druk en lastig” en/of “dat ik me verstop achter een label”. Dat zie ik bij veel mensen van kleur, vooral ADHD’ers. Sowieso worden mensen van kleur al gezien als lastig. Veel eerder dan witte mensen. Dat wordt dan ook nog versterkt omdat ik autistisch en ADHD’er ben. Dat is, denk ik, de grootste misconceptie en vooroordeel dat heerst. Verder ook dat vrouwen van kleur “hartstikke emotioneel, heel aanwezig en luid” zijn.
Mensen denken zo erg in stereotypes en proberen mij te vertellen dat het helemaal niks te maken heeft met autisme, terwijl ze eigenlijk een racistisch frame hebben. In de zorg word ik vaak niet serieus genomen als vrouw van kleur. Als ik zeg dat ik autistisch ben, dan loop ik dubbel zo veel kans dat ik niet serieus genomen word. Vaak denken mensen heel simpel. Dat mijn problemen zouden komen omdat ik in een bepaalde cultuur opgegroeid ben en religie. Dat als dat niet zo was, ik al deze problemen niet had. Ze projecteren heel erg op dat ik fout ben en verbeterd moet worden en dat zij mij gaan redden daarvan. Dat zijn negatieve dingen die ik meemaak. Gelukkig nu veel minder omdat ik mezelf meer omring met niet-witte mensen.
NeuroElfje: Wat merk jij aan hoe witte autistische activisten hun racisme uiten en in wat voor opzicht word je daarin gestigmatiseerd?
Nihâl Esma Altmış: Ik vind islamofobie een validistische term. Het is namelijk geen fobie, maar haat. Zelf zeg ik dan ook Islamhaat en geïndoctrineerde fobie omdat de angst er ingestampt word. Bij sommige witte autisten merk ik dat ze die haat nadoen omdat een vertrouwde persoon zegt dat moslims slecht zijn. Dus dan gaan ze daar ook in mee. Maar wanneer ze mij leren kennen en beseffen dat er eigenlijk helemaal niks aan de hand is, snappen ze het niet. Ik zie dan een oprechte verwarring. Autistische self-advocates die wit zijn en christelijk of atheïstisch vergeten vaak dat er nog heel veel andere autisten zijn dan alleen “de witte autist”. Het ergste is dat wanneer je dit zegt ze het niet willen accepteren. Of dan komt er vaak iets van: “maar ik ben óók disabled. Ook al ben ik wit, ik word ook gemarginaliseerd.”
Ik vind dat je als je wit bent met bepaalde gemarginaliseerde identiteit(en) je moet beseffen hoe je je in intersectionele ruimtes beweegt wanneer je je daarin bevindt. Je moet rekening houden dat je op eenzelfde vlak gemarginaliseerd kan zijn, maar dat het niet te vergelijken is met een zwarte persoon of een persoon van kleur. Die heeft nog een veel diepere laag van historische uitsluiting en dan sta je niet quitte met elkaar. Dat kan gewoon niet. Het is heel pijnlijk, want overal ben ik in spaces met soortgelijke witte mensen, maar toch ook weer niet omdat ik er tussenuit val als niet-wit persoon.
NeuroElfje: Heb je ook te maken met buitensluiting of discriminatie binnen de antiracismebeweging? Omdat je autistisch en ADHD’er bent? Zijn dingen minder toegankelijk voor jou of wordt er niet rekening mee gehouden? Of juist wel?
Nihâl Esma Altmış: Tot nu toe heb ik niet heel bewust gelet op marginalisatie richting gehandicapte mensen binnen de antiracismebeweging ook omdat mijn psycho-educatie letterlijk twee jaar geleden is begonnen en ik nog heel veel te ontdekken heb over mezelf. Wat ik wel vaak merk is dat wanneer we acties organiseren en vergaderen ik mezelf aan het pushen om toch aanwezig te zijn vanwege FOMO. Maar vooral omdat ik heel graag mee wil denken en leren. Alleen zijn die vergaderingen vaak zó ontoegankelijk en duren dan uren met heel veel gepraat en geen structuur. ALV’s van BIJ1 die ik bij heb gewoond duurden tien uur en dat was een hel. Ik had voordat wij dit gesprek voerden aan hen nog feedback gegeven op toegankelijkheid.
Er valt ook veel te winnen bij fysieke demo’s met bijvoorbeeld autisten zoals ik, die toch wel gaan ook al is het eigenlijk zwaar. Dat er iets van een vangnet is en een oprechte community voor het opvangen van mensen die uitgeput zijn na zo’n demonstratie. Ik weet dat KOZP daar vaak best goed in faciliteert naderhand. Maar dan is het bijvoorbeeld voor slechthorende mensen soms weer niet toegankelijk. En de ene kant denk ik van ja, oké, je kan niet toegankelijk zijn naar iedereen, maar dat is ook weer onzin want het is wel fijn om alle beetjes support te krijgen. Daar valt echt heel veel te halen.
NeuroElfje: Heb je als neurodivergent persoon binnen je eigen gemeenschap ook te maken met stigmatisering en kun je daar iets over vertellen?
Nihâl Esma Altmış: De grootste stigma’s binnen mijn eigen gemeenschap zijn mensen die denken dat Autisme een ziekte is zoals bijvoorbeeld kanker. Ik denk dat veel mensen zich niet bewust zijn dat de gemeenschap van kleur net zo goed dezelfde stigma’s heeft over autisme als witte mensen. Natuurlijk is het verschil dat wegens kolonisatie en imperialisme dit gedachtegoed van witte mensen door is gaan sijpelen bij mensen van kleur. Er zijn ook religieuze mensen die geloven dat neurodivergenten vervloekt zijn. Want er zijn goede en kwade geesten en energieën. Ze denken dan dat ik bezeten ben of dat mijn ouders iets heel slechts hebben gedaan waardoor dit hun straf is, heel plat gezegd.
De pareltjes in mijn gemeenschap zeggen dat God iedereen geschapen heeft zoals die is. Dus ook onze diversiteit in hersenen. En dat ik helemaal oké ben zoals ik ben. Niet minder. Maar ja, er zijn maar weinig die zo denken en me dat vertellen. Misschien 1 op de 10 of 2 op de 10? Vele Turkse communities zijn afgezonderd en focussen zich alleen maar op Turkije. Dus pas toen de pandemie daar kwam namen velen het serieuzer. Ik had ooit aan je verteld dat mijn tante volgens haar neuroloog bij haar dochters een bloedonderzoek moest laten doen om erachter te komen of ze Autistisch zijn. Zo werkt het natuurlijk niet. Nederland loopt achter, maar mijn gemeenschap en Turkije lopen veel verder achter. Er moet meer kennis gedeeld worden en Autistische stemmen moeten een plek krijgen.
NeuroElfje: Wat vind jij dat witte neurodivergente mensen moeten doen om ervoor te zorgen dat de neurodiversiteitsbeweging toegankelijker wordt voor Turkse mensen, voor mensen van kleur, mensen zoals jij?
Nihâl Esma Altmış: Om de neurodiversiteitsbeweging toegankelijker te maken voor mensen van kleur moeten witte Autisten allereerst hun antiracismewerk goed aanpakken. Wit huiswerk is stap één. Zelf heb ik er altijd ook veel aan als niet-zwarte persoon van kleur, omdat ik ook net zo goed werk te doen als het gaan om anti-zwart en geïnternaliseerd racisme. Ik ben niet flawless.
Stap twee, volg Autistische mensen van kleur. Neem wat zij delen serieus en ter harte, hoe getriggerd je ook raakt. Ik denk altijd dat als je getriggerd wordt, dat dat een teken is dat je veel werk te doen hebt en moet leren. Dat is juist goed.
En één van de andere belangrijke dingen is dat mensen niet over ons heen moeten praten. Net zoals dat je niet wil dat Neurotypici over jou heen praten, praat als wit persoon ook niet over Neurodivergenten van kleur heen. Kom mij ook niet dingen uitleggen over racisme. Dat is gewoon een no-go. Vraag ons ook niet om extra emotionele arbeid en vergoed ons er voor. Tenzij er natuurlijk consent is gegeven om vragen te stellen, stel ze dan gerust! Maar eis ze niet. Ik heb bijvoorbeeld uitgelichte stories op mijn Instagramaccount vast staan waar je informatie uit kunt halen.
NeuroElfje: In hoeverre denk je dat marginalisatie die je ervaart invloed heeft gehad op jou als persoon?
Nihâl Esma Altmış: Mijn marginalisatie heeft echt in alles invloed op mij als persoon. Omdat ik vanaf zo jong o.a. Islamhaat en racisme mee heb gemaakt. Als klein kind waarbij men meteen al ziet “oh, donkere krullen, donkere ogen, beetje een tintje…” of met mijn hoofddoek op. Als ik buiten ging spelen, was het altijd wel raak. Het is voor mij echt heel veel, het heeft me echt getekend en getraumatiseerd. Ik krijg er dan ook niet voor niets EMDR-therapie voor.
Ik weet dat voor heel veel andere mensen van kleur die daarnaast bijvoorbeeld ook disabled, of LHBTI+ zijn, zij extra marginalisatie ervaren. Het is een opstapeling van trauma’s en dat kan je echt voor het leven tekenen. Waardoor je bijvoorbeeld super onzeker wordt of heel zachtjes gaat praten of bijna je mening niet durft te uiten. Dat is niet je karakter per se, geloof ik. Natuurlijk kan dat wel, maar als je een persoon van kleur bent en ook op andere punten gemarginaliseerd wordt, dan moet je jezelf afvragen, hetzij als professional of niet: is die onzekerheid omdat je dat bent als persoon? Of komt het door verschillende lagen van pijn en trauma?
NeuroElfje: Is er nog iets wat je wil zeggen aan mijn volgers? Ik wil heel eerlijk zeggen dat ik niet zo goed weet welk percentage van mijn volgers niet-wit zijn, maar ik denk dat het overgrote merendeel dat wel is. Helaas heeft Instagram of mijn blog daar geen statistieken voor.
Nihâl Esma Altmış: Volg Autistische mensen van kleur. Nederlanders, Engelstaligen of anderstaligen. Iedereen heeft hun eigen leerproces en bewustzijn. Dus als je iets problematisch voorbij ziet komen, bedenk dat je zelf ook ooit soortgelijke overtuigingen, informatie en zelfbeeld had. En check of de contentmakers ruimte hebben om inzichten te krijgen van jou als volger! Ook ik leer veel van mijn volgers.
NeuroElfje: Heb je voorbeelden van goede mensen die je kunt volgen en die ik misschien kan vragen voor volgende interviews?
Nihâl Esma Altmış: Autisten van kleur die ik zou aanraden: @asiatu.coach. Ik heb heel veel van hen geleerd. Omdat ik zelf merk dat ik veel behoefte heb aan veilige ruimtes en heling met mensen van kleur, zeker met gehandicapte mensen van kleur. Ik was een heel lange tijd actief in spirituele kringen, maar die waren erg wit en uiteindelijk problematisch dus ook onveilig. Asiatu vind ik fantastisch omdat hen het kruispunt met zelfheling en generationele trauma’s behandelt.
@marketingvrouw. Een jaar of twee geleden kwam ik Chanel tegen op mijn socials en zag haar stories over Autisme. Ik volg niet veel accounts om overprikkeling te voorkomen dus ik weet niet veel behalve dat Chanel een grote following heeft en veel spreekt over o.a. racisme, validisme, seksisme, inclusie, ondernemerschap enzovoorts.
@jill_hoogerwerf. Haar ontdekte ik via jou! Het is echt heel moeilijk om Autistische contentmakers van kleur te vinden. Én, met mijn OCD trek, om nog steeds een fijne overzichtelijke feed hebben. Maar meer ken ik er dus eigenlijk niet zo.
NeuroElfje: Het valt me inderdaad op dat er echt heel weinig Nederlandstalige autistische activisten van kleur op Instagram zitten. Ik moest echt zoeken in Nederland. Ik wist jou, Chanel, en Jill, die ontdekte ik kortgeleden, maar heel veel anderen niet eigenlijk.
Nihâl Esma Altmış: Echt heel weinig! My God. Ik weet via mijn moeder aantal jaren terug en een jaar geleden via mijn autismebegeleider over een Turkse autistische persoon. Zij heet Birsen Başar (@birsen.basar, @birsenautismecoach). Ze geeft educatie in het Nederlands en het Turks, heeft een paar boeken geschreven waar ik er eentje van te leen heb gekregen van mijn begeleider. Verder geeft ze ook lezingen en workshops. Zeker wanneer Turks je eerste taal is, is lezen, horen en leren in het Turks dan heel fijn en komt het echt binnen. Dat is zo belangrijk voor de gemeenschappen van kleur. Leren over neurodiversiteit in eigen taal, gegeven door onze eigen mensen.
Dank je wel voor je tijd en je labour, Nihâl!
Je kunt Nihâl volgen op Instagram: @nihalesmaalaltmis. Ook is ze actief op Twitter. Of check haar activistische werk via Bij1 waar ze bij de afgelopen verkiezingen op de kieslijst stond.
