Boekrecensie: Autisme en seksualiteit
24 april 2025Een tijdje geleden werd ik benaderd door een bekende van me die in de redactie zat van het boek ‘Autisme en seksualiteit: mensen aan het woord‘, dat vandaag is verschenen. Of ik een paar mensen kende die dit wilden recenseren? Ik heb ze een lijstje autistfluencers doorgestuurd en heb zelf aangegeven dat ik ook graag een recensie wilde schrijven. Ik denk namelijk dat het ontzettend belangrijk is dat dit boek er is om verschillende redenen. Dus hier: een veel te lange recensie die ik net in een hyperfocus heb geschreven.
Waarom is dit boek belangrijk?
Mensen met een beperking, ook autistische mensen, krijgen vaak minder goede of zelfs geen seksuele voorlichting. Dat komt onder andere door het stigma dat alle autistische mensen aseksueel zouden zijn. Een andere reden is dat gehandicapte mensen in het algemeen vaak geïnfantiliseerd worden. Mensen denken dan ook vaak dat ze geen seks hebben of seksuele gevoelens. Tegelijkertijd zie je dat gehandicapte mensen ontzettend oververtegenwoordigd zijn in cijfers over seksueel misbruik. Een onderzoek van Movisie laat zien dat mensen met een verstandelijke beperking naar eigen zeggen 61% van de vrouwen en 23% van de mannen ooit seksueel geweld heeft meegemaakt. Ook bij cijfers over autistische mensen en andere gehandicapte mensen en seksueel geweld zie je vaak schrikbarende percentages. Áls hier al onderzoek naar is gedaan.
Aan de andere kant kennen jullie mij natuurlijk als kritisch. Mijn eerste boekrecensie viel denk ik wel een beetje te omschrijven als een roast, en ook mijn tweede recensie was niet mega positief. Ik hoop heel erg dat dit boek inderdaad zo belangrijk is als ik denk dat het zou kunnen zijn. Ik heb in ieder geval hoge verwachtingen.
Een aantal dingen die ik specifiek hoop terug te zien zijn:
- Autismevriendelijke, uitgebreide, laagdrempelige en toegankelijke seksuele voorlichting. Met daarbij specifiek aandacht voor consent, de sociale moeilijkheden die autistische mensen kunnen hebben bij daten, prikkelgevoeligheid, de menstruatiecyclus en overgang;
- Goede representatie van een diverse groep autistische mensen;
- Aandacht voor kwetsbare minderheidsgroepen. Zoals autistische mensen met een verstandelijke beperking, met hogere ondersteuningsbehoeften, autistische mensen van kleur en autistische LHBTI+-ers;
- Goede, toegankelijke en uitgebreide informatie over gender- en seksuele identiteiten. Dit omdat autistische mensen over het algemeen vaker LHBTI+ zijn of gender-nietconformerend. En met name representatie van trans autistische mensen.
We gaan het zien!
De eerste indruk van Autisme en seksualiteit
Het eerste wat mij opvalt als ik door het boek heen blader is dat het erg overzichtelijk is opgesteld. De kopjes hebben allemaal een duidelijke titel, en verschillende soorten teksten zijn overzichtelijk neergezet met behulp van kaders, alinea’s en normale of vetgedrukte fonts. Alle hoofdstukken zijn gecodeerd op kleur en opgedeeld in delen. Als er naar andere hoofdstukken wordt verwezen hebben deze ook de bijbehorende kleur.
Aan de binnenkant van de zijflappen van de omslag staat de inhoudsopgave ook in kleur gecodeerd. Zo kan je lezen met de hoofdstukken ernaast en kun je direct naar een verwijzing bladeren als je verder wil lezen. Ik heb zoiets nog nooit gezien en vind het super handig en ook erg autismevriendelijk! Aan de hoeveelheid quotes is ook goed te zien dat er veel ervaringskennis in is verwerkt.
Autisme en seksualiteit is tot stand gebracht met hulp van veel verschillende organisaties uit Nederland en België: de Informatietafel Autisme, de NVA, PAS, VAB, het NIPA, de Wegwijzer Autisme, Participate!, KU Leuven, Tilburg University, Tranzo en de GGzE. Het boek is begonnen als een serie webteksten over autisme en seksualiteit die zijn gepubliceerd op de websites van de NVA en Participate!. Er was vraag naar een gedrukte versie en daarom is het boek tot stand gekomen. Het boek is specifiek bedoeld als een hulpmiddel voor autistische mensen en hun naasten omdat er behoefte was aan informatie over dit onderwerp, en dan ook specifiek over autistische mensen met een verstandelijke beperking (heel fijn!)
De inleiding en leeswijzer
In de inleiding staan voorwoorden van Sam Peeters van Tistje.com, en twee academici. Er staat ook een korte introductie van het onderwerp in, geschreven in B1, en een leeswijzer. In de leeswijzer staat onder andere dat je de quotes kunt herkennen aan de aanhalingstekens en dat in de gekleurde kaders externe bronnen staan waar je verder kunt lezen. Ook staat er dat de inhoudsopgave aan de binnenkant van de zijflappen staat. Dat is fijn, omdat je dat niet direct kan zien als je het boek openslaat. Er staat ook iets in over dat er in het boek een mix van ‘autistisch’ en ‘met autisme’ gebruikt wordt omdat er in de autistische gemeenschap geen consensus is over gebruik van deze termen. Hierover later meer.
Na de leeswijzer staan er vijf veelgestelde vragen in met een kort antwoord. Uit de honderden antwoorden op de vraag ‘Welke vragen heb je over autisme en seksualiteit?’ kwamen deze het meeste naar voren:
- ‘Is het normaal wat ik ervaar?’
- ‘Hoe weet ik wat ik voel en wat ik wil? Hoe zorg ik goed voor mezelf?’
- ‘Komt wat ik ervaar in mijn seksualiteit door autisme?’
- ‘Hoe moet het?’
- ‘Hoe ga ik om met mijn kind/partner met autisme?’
Over het algemeen is mijn eerste indruk van het boek positief. Wel valt het me op dat er alleen (naar wat ik kan zien) witte mensen in de redactie zitten. Er is ook geen hoofdstuk over culturele diversiteit, mensen van kleur of mensen met een migratieachtergrond. Ik hoop dat deze groep wel aan het woord komt, want culturele sensitiviteit is belangrijk bij een onderwerp als dit.
Taalgebruik in het boek
In het boek gebruikt de redactie ‘mensen met autisme’ en ‘autistische mensen’ door elkaar heen, omdat er volgens de schrijvers geen consensus over is binnen de autistische gemeenschap. Dit vind ik redelijk positief want het laat in ieder geval merken dat er over nagedacht wordt. Dit was in het boek Lifehacks voor vrouwen met autisme ook zo. Er is al lange tijd veel discussie over taalgebruik internationaal en de laatste paar jaar ook in Nederland. In Engelstalige landen is er al een overweldigende voorkeur is voor identity first language ‘autistic’. Inmiddels zien we in onderzoek dat een klein merendeel voor de autistische mensen in Nederland kiest voor ‘autistisch’, maar er is nog steeds een significant deel dat voor person first language ‘met autisme’ kiest.
Als ik het boek doorblader zie ik dat er inderdaad een mix van autistische mensen en mensen met autisme gebruikt. Wat ik wel merk is dat de redactie wel vaker kiest voor ‘met autisme’. Alle tussenkopjes, zoals ‘mensen met autisme vertellen’, ‘blogs van mensen met autisme’, etcetera, zijn allemaal in person first language. Ik denk dat dit zo gehouden is vanwege de continuïteit en overzichtelijkheid. Maar zeker als het gaat over referenties naar blogs, vlogs en artikelen zijn er ook een aantal van autistische mensen die heel uitgesproken voor ‘autistisch’ kiezen (waaronder een aantal verwijzingen naar blogs van mij! Heel cool!). Ik had graag gezien dat ze in die gevallen gebruik hadden gemaakt van identity first language. Dan respecteer je in ieder geval individuele keuzes in taalgebruik.
In de quotes van autistische mensen zie ik heel vaak het woordje autist voorkomen. Dat vind ik leuk en verfrissend. Het laat ook zien dat er weinig tot geen redactie over de quotes heen is gegaan.
De hoofdstukken
Het boek heeft 8 hoofdstukken die in verschillende onderdelen verdeeld zijn. Deze zijn:
- Vijf veelgestelde vragen
- Autismekenmerken en seksualiteit
- Seks hebben
- Daten, verliefdheid en relaties
- Seksuele identiteit en genderidentiteit
- Seksuele levensloop
- Wensen en grenzen
- Meer informatie, hulp en ondersteuning
Het is fijn dat er een hoofdstuk is over seksuele identiteit en genderidentiteit. Zoals ook bleek uit het boek Lifehacks voor vrouwen met autisme kan gebrek aan kennis en gebrek aan consultatie met autistische LHBTI+-ers een hoofdstuk als dit toch wel echt maken of breken, ook als het goed bedoeld is. Ik zal hier later extra aandacht aan besteden.
Verder lijkt het er tot dusver op dat vrijwel alle onderwerpen die ik graag zou zien in dit boek te vinden zijn, behalve representatie van mensen met een migratieachtergrond of mensen van kleur. Ik had dit ergens wel verwacht, want de Nederlandse en Belgische autismewereld is nog altijd ontzettend wit. Er begint pas de laatste twee jaar een piepklein minibeetje aandacht te komen voor autistische mensen van kleur. Er zijn wel veel ervaringsverhalen en quotes van autistische mensen. Deze zijn anoniem, maar ik zal deze doorlezen en kijken of ik kan lezen of de groep die aan het woord komt voldoende divers is.
Seksuele voorlichting in het boek
Het tweede, derde en zesde hoofdstuk gaan over seks, omgaan met seks, en seksuele voorlichting. Het tweede en derde hoofdstuk zijn lang en uitgebreid. In het tweede hoofdstuk over autismekenmerken en seksualiteit wordt veel aandacht besteed aan zintuiglijke prikkels die ook per zintuig worden besproken. Verder zijn er gedeeltes over:
- over- en onderprikkeling
- interoceptie en alexithymie
- overweldigende emoties
- fantasie en verbeelding
- intense interesses
- informatieverwerking
- ‘in je hoofd zitten’
- onduidelijkheid en verandering
- sociale interactie
- communicatie
- beweging en motoriek
Een goede en diverse serie onderwerpen gerelateerd aan autisme dus, en lekker uitgebreid.
Het derde hoofdstuk gaat over seks hebben en is opgedeeld in de onderdelen:
- behoefte aan seks
- hoe heb je seks
- opwinding en klaarkomen
- soloseks en masturberen
- de eerste keer
- seks met een partner
- een sekspartner vinden
Wórdt er wel seksuele voorlichting gegeven?
De lezer wordt verondersteld om kennis te hebben van de basis van seksuele voorlichting, zoals de anatomie van lichamen en wat seks in essentie is, evenals termen als masturbatie, penetratie, libido, orgasme, zelfbevrediging etcetera. Wat mij betreft had hier wel iets over in gemogen. Zeker omdat mensen met een verstandelijke beperking vaak geen of zeer gelimiteerde seksuele voorlichting krijgen.
Er staan geen plaatjes in het boek. Dit had ik wel fijn gevonden, want niet iedereen leert makkelijk door te lezen, en dit kan het wel overzichtelijk maken. Zeker voor mensen met een verstandelijke beperking. Er staan wel referenties en links in waar je verder kan lezen, maar dit is natuurlijk minder toegankelijk dan dat het in het boek zelf staat.
In het latere hoofstuk over de seksuele levensloop wordt meer gezegd over seksuele voorlichting maar alsnog niet echt traditionele seksuele voorlichting gegeven. Er wordt verteld dat autistische mensen expliciet voorlichtingsmateriaal met duidelijke beelden meestal het prettigst vinden (doe dat dan!). In het boek staat ook dat autistische mensen vaak te laat en te weinig seksuele voorlichting krijgen. Er staan weer veel quotes bij van autistische mensen, ouders en professionals over hun ervaringen met seksuele voorlichting en onderwerpen die hierin ontbreken. Maar er is nauwelijks verder leesmateriaal of links of verwijzingen naar autismevriendelijke seksuele voorlichting.
De schrijvers noemen aseksualiteit een paar keer, en ze verwijzen naar een later hoofdstuk. Het lijkt soms gebruikt te worden als eufemisme voor weinig of geen libido hebben, wat niet hetzelfde is. Ik hoop dat dit in het hoofdstuk over seksuele- en genderidentiteiten beter aan bod komt.
Mijn blog over menstruatie wordt genoemd, en er zijn een paar mensen die erover praten, maar dit zijn er echt niet veel. Ik lees ook erg weinig in het boek over de overgang.
De ervaringsverhalen en quotes
Wat ik heel fijn vind is dat er echt heel veel quotes in staan van autistische mensen, die vaak heel uiteenlopende ervaringen hebben met seks. Er staat altijd wel iets tussen wat herkenbaar is. Zo voel je je minder alleen. Er staan soms ook goede tips in van autistische mensen, bijvoorbeeld hoe ze relaties en seks navigeren of hoe ze omgaan met bijvoorbeeld overprikkeling of onderprikkeling tijdens de seks. Daarnaast staan er ook quotes in van partners, ouders en professionals maar dat zijn er minder dan die van autistische mensen zelf, én die van de autistische mensen staan vooraan. Dat vind ik verfrissend.
Naar wat ik kan zien is er een redelijk diverse groep autistische mensen aan het woord. Het is niet altijd op te maken omdat de quotes anoniem zijn, maar sommige mensen vertellen iets over hun leeftijd, seksuele geaardheid of dat ze een verstandelijke beperking hebben. Daar zie ik zeker variatie in. Ik zie niets gerefereerd naar autistische mensen van kleur en kan dus ook niet controleren of er mensen van kleur geïnterviewd zijn voor het boek. Ik zie ook geen zichtbare quotes van trans mensen, maar misschien komen deze in het hoofdstuk over gender aan bod.
Er zijn ook sekswerkers die werken met gehandicapte en autistische mensen geïnterviewd voor dit boek. Dat vind ik ook fijn en goed. In de quotes van professionals is ook veel aandacht voor mensen met hoge ondersteuningsbehoeften en verstandelijke beperkingen.
Omgaan met gestigmatiseerde onderwerpen
De verschillende ervaringen en voorkeuren omtrent seks presenteren de schrijvers op een vrij neutrale manier. Ook onderwerpen als kink, BDSM, seksverslaving, (veel) masturbatie, porno en meer onderwerpen waar stigma aan hangt. Hier staan ook ervaringen over in van mensen met een hogere ondersteuningsbehoefte of een verstandelijke beperking. Ook wordt er benadrukt dat verschillende voorkeuren, libido en vormen van seks oké zijn zolang jij (en evt je partner) het willen. Dat vind ik heel erg fijn. Wel wordt er kort en duidelijk besproken dat sommige vormen van seks illegaal zijn, zoals pedofilie en verkrachting. Daarvoor wordt verder verwezen naar de hoofdstukken over daten en wensen en grenzen.
Genderidentiteit en seksuele identiteit
Het hoofdstuk over genderidentiteit en seksuele identiteit bestaat uit de onderdelen:
- Seksuele identiteit
- Genderidentiteit
- Stigma en taboe
Een van de eerste dingen die mij opvalt is dat het hoofdstuk vrij kort is: het is maar 9 pagina’s. Dit vind ik een beetje jammer. Het derde onderdeel is maar ongeveer 1 pagina lang, en het onderdeel over genderidentiteit 2.5 pagina’s. Dat vind ik erg weinig.
Er staan ook relatief weinig quotes in vergeleken met de hoofdstukken over seksuele voorlichting, vooral in het gedeelte over genderidenteit. Naar wat ik kan zien zijn deze in dit gedeelte vooral afkomstig van autistische mensen die twijfels hebben of hadden over hun genderidentiteit maar niet echt duidelijk trans of non-binair lijken te zijn of die uiteindelijk toch ontdekt hebben dat ze cisgender zijn. Deze ervaringen moeten er ook zijn, maar ik had graag meer expliciete trans representatie gezien. Bijvoorbeeld ervaringen over in transitie gaan als autist. Er zijn wel een aantal LHB-ers aan het woord in het onderdeel over seksuele identiteit.
De informatie over seksuele- en genderidentiteiten
De informatie in dit hoofdstuk is redelijk oké, in ieder geval wel ietsje beter dan die in het vorige boek dat ik recenseerde. Maar ik heb er wel wat aanmerkingen over:
Allereerst kom ik het eerste plaatje in het boek tegen – de Gender Unicorn. Leuk! Het kan dus wel. Deze wordt internationaal veel gebruikt om verschillende begrippen te omschrijven omtrent gender en seksuele oriëntatie, zoals genderidentiteit, genderexpressie, toegewezen geslacht bij de geboorte en seksuele en romantische oriëntatie.
Ik had het wel een beetje verwacht met 9 pagina’s, maar ik vind de informatie erg oppervlakkig, hoewel het wel grotendeels feitelijk juist is.
Aseksualiteit
In het gedeelte seksuele oriëntatie is ook een klein gedeelte over aseksualiteit. Dit is net iets langer dan een pagina en bestaat grotendeels uit quotes en een paar zinnen met oppervlakkige informatie. De helft daarvan gaat over minder behoefte hebben aan seks en welke oorzaken dit allemaal kan hebben. Hierbij wordt ook verwezen naar andere hoofdstukken. Ik had graag gezien dat er echt meer in stond over aseksueel en aromantisch als volwaardige seksuele orientatie. Er is inderdaad een stigma dat alle autistische mensen aseksueel zouden zijn, maar er ís ook daadwerkelijk een aanzienlijk gedeelte aseksueel. Aseksuele en aromantische mensen lopen van alle lhbti+-ers nog altijd het meeste risico om bijvoorbeeld conversietherapie te ondergaan en er zijn veel stigma’s over. Er staat 1 blog bij als extra leesmateriaal en verder niets. Dit vind ik echt jammer en dat had beter gekund.
Stigma en taboe
Het gedeelte over stigma en taboe is op zich ook wel feitelijk juist, maar weer erg oppervlakkig. Er is de afgelopen paar jaar een enorme opmars aan lhbti+-haat en met name transhaat en geweld naar trans mensen aan de gang wereldwijd. Dit wordt afgedaan als ‘ook in de samenleving zijn hier verschillende opvattingen over. […] Helaas kunnen mensen op straat en soms zelfs bekenden soms negatief of agressief reageren op genderdiverse uitingen.’ Echt heel teleurstellend. Ik denk dat dit voortkomt omdat de redactie dit onderwerp moeilijk vindt vanwege de enorme hoeveelheid haat en er dan pogen ‘neutraal’ over te zijn maar daarmee slaan ze écht de plank mis. Dit is júist de plek om hier aandacht aan te besteden en op te komen voor de lhbti+-ers in onze gemeenschap, want zoals een van de autistische mensen hier zegt: “Waarom neemt de buitenwereld onze seksualiteit en gendervraagstukken minder serieus?”
Daten, relaties, grenzen en consent
Het hoofdstuk Wensen en Grenzen is weer 9 pagina’s: vrij kort dus. Het bestaat uit de onderdelen:
- Jouw wensen en grenzen
- Andermans wensen en grenzen
- Wettelijke grenzen
Het hoofdstuk over daten, verliefdheid en relaties is wel wat langer: 26 pagina’s. Hier staat echt wel uitgebreide informatie in en handige tips. Bijvoorbeeld over daten, communicatie tussen jou en je partner, en hoe je ermee omgaat als jij en je partner een verschillend libido hebben. Er staan (net als overal in het boek) veel quotes in. Hier kun je ook echt wel leuke inkijkjes zien in het datingleven van autistische mensen en verschillende relatievormen en daar kan je ook echt nuttige informatie en tips uit halen.
Consent, seksueel geweld en seksueel overschrijdend gedrag
Het hoofdstuk Wensen en Grenzen is wederom vrij oppervlakkig. Er staat wel wat goede informatie in, en er wordt genoemd dat autistische mensen kwetsbaar zijn voor seksueel misbruik en vaak red flags en negatieve signalen niet herkennen, en er wordt benadrukt dat je altijd op elk moment nee kunt zeggen. Dat is goed, maar er wordt dan vervolgens niet uitgelegd wat die red flags en negatieve signalen dan zijn en waar je alert op moet zijn. Belangrijke informatie, lijkt me.
Andermans mensen en grenzen
In het onderdeel andermans wensen en grenzen wordt gezegd dat seksueel grensoverschrijdend gedrag niet vaker voorkomt bij autistische mensen dan bij allistische mensen, alleen bij autistische mensen met een verstandelijke beperking, omdat die niet altijd doorhebben wat gepast is of wanneer ze andermans grenzen over gaan. Er wordt kort genoemd waar je hulp kunt zoeken als anderen aangeven dat je je seksueel ongepast gedraagt en je niet weet hoe je dit kunt aanpassen. Ook wordt er kort genoemd waar je hulp kunt zoeken als je pedofiele gedachten hebt.
Wettelijke grenzen
In het gedeelte over wettelijke grenzen staan een paar regels over seksueel gedrag dat verboden en strafbaar is. Daarna staan een paar linkjes en quotes. Het totale gedeelte is minder dan een pagina lang. Er wordt verwezen naar een overzicht met Belgische wetgeving over dit onderwerp. Er staat bij dat in Nederland het soms wat anders is maar dat daar geen website of overzicht van is. Gemiste kans om dat in dit boek te zetten lijkt me? Misschien kan dit toegevoegd worden in een latere druk?
Consent en seksueel grensoverschrijdend gedrag
De gedeeltes over daten, relaties en communicatie vind ik oké, maar ik had echt wel wat betere informatie verwacht over consent, seksueel grensoverschrijdend gedrag, en wetgeving in begrijpelijke taal. Dit is echt iets waar autistische mensen extra kwetsbaar voor zijn, met name als slachtoffer. Het is belangrijk dat hier goede, duidelijke en concrete informatie over is. Die vind ik niet echt terug in Autisme en seksualiteit.
Conclusie en mijn mening over 'Autisme en seksualiteit'
Ik heb niet álles in dit boek uitgebreid besproken maar deze recensie wordt wel heel lang dus ik laat het hier even bij.
De positieve dingen over Autisme en seksualiteit
Ik denk dat het zeker een goed en belangrijk boek is en een goede aanvulling op de weinige informatie die er in Nederland te vinden is over dit onderwerp. Ik vind de representatie van autistische mensen met verstandelijke beperkingen en hoge ondersteuningsbehoeften met name goed. Er zijn er ook een aantal autistische mensen met een verstandelijke beperking die directe quotes hebben. Representatie als dit is echt heel erg uitzonderlijk in een boek over autisme in het Nederlands, dus dat wil ik wel even benoemen.
Er staat veel goede informatie in specifiek over autistische eigenschappen en hoe die seks en seksualiteit kunnen beïnvloeden, daten en relaties, en echt heel erg veel ervaringsverhalen en quotes, ook van autistische mensen zelf. Die zijn super prominent aanwezig en naar wat ik zie niet of nauwelijks geparafraseerd en dat vind ik erg belangrijk, dus complimenten daarvoor. Ik denk dat je als autist met vragen over seksualiteit, daten en seks hier echt wel herkenning in kunt vinden en nuttige tips uit kunt halen. Ik vind het ook super leuk dat mijn blog een aantal keer genoemd wordt – dit is de eerste keer dat ik genoemd word in een boek en daar ben ik best wel een beetje trots op.
Het boek is overzichtelijk en redelijk autismevriendelijk opgeschreven – zeker de hoofdstukken in de binnenflappen en de kleurcodering zijn echt heel handig. De layout is fijn en leesbaar en overzichtelijk. Dit maakt het boek toegankelijk.
De negatieve dingen over Autisme en seksualiteit
Er zijn zeker dingen die echt beter kunnen (en moeten) in Autisme en seksualiteit. Er is op de zinslengte gelet maar de taal is niet altijd in B1. Dat maakt het minder toegankelijk voor autistische mensen met een verstandelijke beperking of die gewoon niet zo goed kunnen lezen. Het boek is erg tekst-heavy en er staan nauwelijks plaatjes in wat het ook wat minder toegankelijk maakt voor deze doelgroep.
Meer lhbti+ers
Er moet met name meer en betere informatie in staan over lhbti+ers en over consent en seksueel overschrijdend gedrag. De informatie die er wel in staat is beperkt, niet altijd helpend voor autistische mensen die hier vragen over hebben en in sommige gevallen ook gewoon onjuist (met name over aseksualiteit). De informatie over lhbti+-ers is iets beter dan sommige andere dingen die ik hierover heb gelezen in het Nederlands, maar alsnog echt teleurstellend. Jammer. De NVA heeft invloed gehad op de inhoud van dit boek en ik weet dat er binnen die vereniging ook echt veel transhaat en stigma is dus ik vermoed dat dit mede daardoor komt. Het kan ook zijn dat de redactie voornamelijk cis en hetero is en hier gewoon niet zo veel verstand van heeft. Dat weet ik niet. Maar de reden maakt eigenlijk niet zo veel uit – het moet gewoon echt beter en uitgebreider.
Meer mensen van kleur
Er moet ook informatie – minimaal een hoofdstuk en dan het liefst eentje van meer dan 9 pagina’s – in komen over seksualiteit en culturele diversiteit, autistische mensen van kleur en/of met migratieachtergrond. Ik snap dat dit onderwerp niet alleen taboe is binnen sommige culturen, maar dat er ook niet zo veel autistische mensen van kleur bekend zijn in de autismewereld of die uberhaupt een diagnose hebben. Maar juist het feit dat hier vrijwel geen informatie over is maakt het belangrijk. Ik kan ook onvoldoende zien in de quotes en ervaringsverhalen of mensen van kleur goed vertegenwoordigd zijn.
Meer over consent en seksueel overschrijdend gedrag
De delen over consent en seksueel overschrijdend gedrag vind ik te oppervlakkig en ik vind dat daar te weinig concrete informatie of tips in staan, bijvoorbeeld waar je op moet letten qua red flags en hoe je jezelf uit een gevaarlijke situatie kunt krijgen. Er staat ook te weinig in over wetgeving omtrent dit onderwerp.
Verder mis ik ook echt een stukje concrete basis seksuele voorlichting met duidelijke afbeeldingen in begrijpelijke taal. In de inleiding staat dat het boek voornamelijk is geschreven voor autistische mensen zelf en hun naasten, maar dat professionals er ook iets aan kunnen hebben. Als dit zo is, vind ik dat dat er in moet.
Al met al: Autisme en seksualiteit is een boek waarvan het zeker goed is dat het er is. Er staat handige informatie in, en veel en diverse ervaringsverhalen waar je herkenning uit kunt halen en ideeën uit kunt opdoen als autistisch persoon, met veel tips voor verdere verdieping. Maar er mag echt meer informatie bij, zeker bij sommige onderwerpen.
Waar kun je het boek bestellen?
Het boek ‘Autisme en Seksualiteit: mensen aan het woord‘ is sinds vandaag te koop en is onder andere te bestellen op bol.com en op de website van Bruna.
Duidelijke recensie Jopie. Goed om de positieve punten te lezen als ook de verbeterpunten. Bedankt!