Alles over autisme en speciale interesses
27 april 2021
HOI. Ik word gewoon BLIJ van dit artikel schrijven en met jullie delen. Tegen de wereld aanschoppen is belangrijk, maar het is net zo belangrijk om te laten zien wat de positieve kanten zijn van neurodiversiteit en autisme, en onze speciale interesses. Waar we gelukkig van worden, wat onze passies zijn en onze talenten. Wat er gezond en goed en leuk voor ons is. Waar we voldoening uit halen.
En dat is van levensbelang: ik denk zelfs dat als in in mijn puberteit niet mijn creativiteit had gehad als uitlaatklep, ik er misschien niet meer was geweest om hier over te vertellen. In een wereld die vijandig naar je is, heb je dat sprankje geluk gewoon nodig.
Daarom kan het me ook echt niet schelen dat bovenstaande mindmap van mijn eigen speciale interesses er wat rommelig uitziet – want dat is mijn hoofd ook. Maar wat mijn hoofd ook is, is tot aan de nok gevuld met informatie over dingen waar ik gelukkig van word. Bomvol met passie, en hartstocht, en liefde. En dat met mensen kunnen delen is het mooiste wat er is.
Maar goed. Laten we het hebben over wat speciale interesses nou eigenlijk zijn, en waarom ik er zo blij van word.
Speciale interesses volgens de DSM-V
Criterium B: Beperkte zich herhalende gedragspatronen, beperkte interesses en activiteiten, zoals blijkt uit:
- stereotype of repetitieve motorische bewegingen, gebruik van voorwerpen of spraak;
- hardnekkig vasthouden aan hetzelfde, star gehecht aan routines of geritualiseerde gedragspatronen;
- zeer beperkte, gefixeerde interesses die abnormaal intens of gefocust zijn;
- over- of onderreageren op zintuiglijke prikkels of ongewone belangstelling voor zintuiglijke aspecten van de omgeving;
Maar wat zijn speciale interesses nou echt?
Iedereen kent denk ik wel het stereotype van de autistische jongen die alleen maar over treinen praat. En ja, het klopt dat autistische mensen heel veel bezig kunnen zijn met hun interesses. Tot het irritante aan toe (voor neurotypische mensen dan). Geen wonder dus dat de DSM dit zo omschrijft.
Maar de DSM is opgesteld door neurotypische mensen, en biedt dus eigenlijk geen accuraat beeld van wat autisme daadwerkelijk is. En wat autistische speciale interesses nou eigenlijk zijn. Het is daarom best problematisch te noemen dat de DSM wordt gebruikt om autisme mee te diagnosticeren.
Autisme, en speciale interesses zijn namelijk helemaal niet beperkt. Ze werken gewoon anders dan die van neurotypische mensen. Ik kan er dus echt met mijn hoofd niet bij dat de DSM mijn interesses beperkt durft te noemen. Ze zijn gewoon vet leuk ja! Speciale interesses zijn een van de mooiste dingen aan ons. Vind ik dan he. En ja, wellicht zijn we in minder algemene dingen geïnteresseerd. Maar autistische interesses gaan dieper, en verder. Het zijn passies.
Speciale interesses kunnen een bron zijn van blijdschap en voldoening, iets waar je je hele hart en ziel in steekt. En dat is iets heel erg moois – geen beperking, maar iets vol diepgang en hartstocht en geluk.
Dat is ook de reden dat er relatief veel autistische mensen wetenschappers zijn. Autistische speciale interesses, en autistisch onderzoek gaan verder en zijn diepgaander. Het is iets waar je je hele leven aan kan wijden.
Mijn speciale interesses
In de afbeelding bovenaan de pagina zie je een versimpelde grafiek van mijn eigen speciale interesses. “Zeer beperkt”? Nee hoor. Het is zelfs nog veel uitgebreider dan ik het heb opgeschreven, met veel meer vertakkingen.
Nu ben ik ook een ADHD’er. Bij autistische ADHD’ers zijn vanwege de wiebelige focus interesses vaak wijdverspreider. Waar een autist hun hele leven met een ding bezig kan zijn, volgen de interesses van autistische ADHD’ers zich vaak in een razend tempo op.
Wat bij mij opvalt is dat mijn interesses gecentreerd zijn tot drie grote onderwerpen: creativiteit, mythologie en wetenschap. Ik heb in mijn leven veel uitstapjes gemaakt naar interesses die raakvlakken of intersecties hebben met andere interesses. Zo ontstaat een soort web. Vaak hop ik van het een naar het ander, soms ontdek ik iets nieuws, en soms hop ik weer terug naar iets waar ik eerder mee bezig was. Mijn interesses zijn een van de weinige copingsmechanismen die ik heb die gezond voor me zijn.
Ik ben altijd bezig met mijn interesses. Ik werk in een vakgebied wat ook een speciale interesse is (contentmarketing, grafisch ontwerp en illustratie) waardoor ik veel blijdschap en passie haal uit mijn werk. Daarnaast ben ik nog uren per dag bezig met wetenschappelijke onderzoeken lezen over dingen die me interesseren, mythologische verhalen lezen en met creatief bezig zijn met mijn handen. Mijn ambulant begeleider omschreef mijn atelier als een “hobbywinkel”.
Ook noemen mensen me wel eens een “wandelende encyclopedie” omdat ik alles altijd tot op de bodem uit zoek. Daar word ik gelukkig van!
Autistische communicatie en interesses
Of ook: waarom infodumpen een love language is
“Infodumpen” van speciale interesses wordt vaak door neurotypische mensen als irritant ervaren. Daar is een heel makkelijke oplossing voor: jezelf omringen met autistische vrienden met dezelfde interesses. Fantastisch! Het is echt geweldig om je hart en je passie met anderen te kunnen delen en samen enthousiast te zijn over dat ene ding.
Aan de andere kant kan het ook botsen tussen autisten als hun speciale interesses erg van elkaar verschillen. Daarom erger ik me vaak aan datingshows waar mensen autisten matchen met andere autisten puur omdat ze autistisch zijn, zonder dat ze hierop letten.
Een goed voorbeeld is de interactie tussen Mark en Maddi in de (sowieso erg problematische datingshow) Love on the Spectrum. Mark’s interesse is dinosauriërs, maar Maddi was daar niet in geïnteresseerd. Ze hadden Mark moeten matchen met iemand die ook dol is op dino’s: instant connectie! Het is sowieso, neurotypisch of niet, belangrijk om een partner te vinden die jouw interesses en waarden met je deelt. Bij autisten is dat misschien wel meer zo.
Ik heb veel autistische vrienden met dezelfde interesses. Ook mijn neurodivergente partner heeft speciale interesses die raakvlakken hebben met die van mij. Dat is gewoon fijn. Dan kun je connecten en je leven en geluk met elkaar delen zonder dat je de ander irriteert.
Ik word altijd blij als mensen bij me infodumpen, het maakt niet uit waar het over gaat. Ik zal de mensen om me heen altijd blijven supporten om hun passie te volgen, om hun dromen na te jagen en gelukkig te worden. Zelfs al vind ik het onderwerp niet interessant. Als je er blij van wordt, dan steun ik je 1000% in alles waar je gepassioneerd over bent.
Wanneer interesses ongezond worden
Hoewel speciale interesses voor autisten een bron van blijdschap kunnen zijn, kan het ook niet goed voor je zijn. Soms omdat een interesse om kan slaan in een verslaving (dit hoeft niet alleen drugs te zijn), en soms ook omdat een speciale interesse ongezond kan zijn voor je of je omgeving.
Vaak hebben ongezonde interesses een achtergrond in trauma, of het niet kunnen omgaan met wereld die niet compatible met je is (zie mijn artikel over maskeren).
Hier twee voorbeelden vanuit mezelf en mijn directe omgeving van ongezonde interesses:
- Vroeger centreerden mijn speciale interesses vaak om een persoon. Dat was vaak iemand op wie ik verliefd was. Dit sloeg bij mij om in een extreem ongezonde obsessie waardoor ik juist deze mensen afstootte en ik heel zwaar depressief werd. Dit is een lange vicieuze cirkel geweest die bij mij en bij anderen om me heen voor heel veel psychisch leed heeft gezorgd en waar ik pas enkele jaren geleden mee heb kunnen breken. Dit kwam doordat ik in mijn jeugd jarenlange verwaarlozing heb gekend en heel erg eenzaam was, en daarom letterlijk geobsedeerd werd door iedereen die aardig tegen me deed.
- Een neurodivergente vriendin die ik al sinds de brugklas ken, heeft drugs als speciale interesse. Ze experimenteerde met alles, kan al jaren nergens anders over praten en gleed in de loop der jaren van de ene verslaving in de andere. Dit werd steeds heftiger, en nu is ze verslaafd aan cocaine en heroine. Ook bij haar komt dit door trauma, en het feit dat ze simpelweg moet leven in een wereld die niet voor haar is gemaakt.
Tips voor neurotypische mensen om om te gaan met speciale interesses
1: Erken dat de speciale interesse voor een autistisch persoon voelt als een passie. En dat dat iets moois is en positiefs. Laat de autist lekker bij je infodumpen en accepteer dit van ons. Dat vinden we fijn en daar worden we gelukkig van. Zelfs als het je misschien zelf niet zo interesseert. Interesses zijn een fantastisch copingsmechanisme voor ons en vrijelijk hierin kunnen duiken helpt ons om om te gaan met de wereld.
2. Moedig interesses aan.
Als je cadeautjes koopt voor iemand die van dino’s houdt, koop boeken over dino’s. Koop dinokleding, en dinosieraden en dinoknuffels. Laat ons lekker onze dromen en onze passies volgen, en wees blij om hoe veel geluk dit ons brengt. Ons geluk is namelijk niet vanzelfsprekend, en belangrijker dan af en toe een irritatie omdat we er “te veel” mee bezig zijn.
3: Rem ons alleen af als een interesse ongezond wordt.
Ga daarover met ons praten. Soms zitten we er zo in vast dat we niet doorhebben dat we in een negatieve spiraal belanden. Als je de oorzaak weet (trauma, eenzaamheid of iets anders) help de autist dan om hier beter en gezonder mee om te leren gaan. Uiteindelijk willen we allemaal acceptatie en kunnen zijn wie we zijn. Wees dan ook die persoon waar we op kunnen vertrouwen en een luisterend oor. Kun je dit niet zelf? Help de autist dan om hier professionele hulp voor te vinden.