Alles over autisme, ADHD en meltdowns
27 april 2021Lees ook: Het dubbele empathieprobleem, en waarom de Theory of Mind onzin is
Wat is een meltdown?
Ik zal bij het begin beginnen in deze blog, waarin ik hopelijk alles uitleg over autisme, ADHD en meltdowns.
Een meltdown is een symptoom van leven in een wereld die niet voor je is gemaakt of die niet de juiste accommodaties biedt. Niet alleen autistische mensen hebben hier last van. Iedereen die onder extreme stress staat, of wiens behoeftes structureel worden genegeerd, of die de hele dag moet maskeren, kan een meltdown krijgen. Eigenlijk zijn meltdowns dus gewoon een heel erg triest resultaat van een niet-inclusieve wereld.
Meltdowns kunnen zich op allerlei manieren uiten – soms lijken ze aan de buitenkant op woede- of paniekaanvallen, soms gepaard met schreeuwen, zweten of hartkloppingen. Sommige mensen klappen juist dicht, en kunnen bijvoorbeeld niet meer praten of hebben geen controle meer over hun bewegingen.
Omdat neurodivergente mensen relatief vaak stress en overprikkeling ervaren, worden meltdowns vaak met ons geassocieerd.
Het verschil tussen meltdowns en woedeaanvallen
Meltdowns worden vaak verward met woedeaanvallen of agressie. Maar waar temper tantrums en “niet je zin krijgen” vaak bewust gebeuren, hebben mensen die een meltdown hebben geen controle meer over hun gedrag. Je kan dus niet een meltdown stoppen door ertegenin te gaan. Je moet diegene verwijderen uit de situatie die stress oplevert, of nog beter: voorkomen dat diegene in deze situatie terechtkomt.
Meltdowns zijn vaak de reden dat autistische kinderen en volwassenen als “lastig” worden gezien of verkeerd gediagnosticeerd worden met gedragsproblematiek terwijl het in feite een resultaat is van een omgeving die zo naar en stressvol is dat het brein een soort kortsluiting krijgt.
Vooral bij autistische mensen die geen witte cis-mannen zijn is dit een probleem.
Maar hoe voelt dat dan, zo’n meltdown?
Ik heb zelf niet zo vaak meltdowns, en ik kan hier natuurlijk alleen vanuit mijn eigen ervaring spreken. Bij iedereen uit een meltdown zich anders. Bij mij begint het meestal met dat ik enorm geïrriteerd raak. Dat is gevaarlijk, want ruzies triggeren mijn meltdowns nog meer waardoor het escaleert. Als ik dan nog verder word gepusht, ga ik huilen. Daarna raak ik compleet in paniek en kan ik niets doen dan mezelf zo snel mogelijk terugtrekken in een donkere kamer.
Bij mij worden meltdowns meestal veroorzaakt door een combinatie van stress en overprikkeling. Soms ook als er een trauma wordt getriggerd als ik al moe of overprikkeld ben.
Ik herken opkomende meltdowns vaak snel en dan verwijder ik mezelf uit de situatie. Meestal doe ik dat door naar de wc te gaan. Dan ga ik daar even tien minuten zitten met het licht uit.
Hoe kun je een meltdown voorkomen?
Meltdowns zijn vreselijk, en autisme, ADHD en meltdowns komen vaak samen voor. Als ik een goede heb gehad, kan het zo zijn dat ik er een dag van moet bijkomen. Als je te vaak een meltdown krijgt, kan het ook omslaan in een (autistische) burn-out, spanningsklachten, depressies of angsten.
Het enige wat werkt om een meltdown te voorkomen is om situaties te vermijden die voor overprikkeling zorgen. Je kan jezelf niet trainen om geen last te hebben van prikkels of stress. Die dingen negeren, autist of niet, zorgen alleen maar voor problemen. Het is dus belangrijk dat je goed naar jezelf luistert en waar nodig voor de juiste accommodaties zorgt. Dat is vaak makkelijker gezegd dan gedaan, zeker als je een autist bent in een neurotypische wereld. Voorkomen kan niet altijd.
Ik ben bijvoorbeeld heel gevoelig voor geluid, dus ik heb altijd mijn noisecancelling koptelefoon bij me. Ook werk ik meestal thuis, zodat ik de prikkels van kantoor kan vermijden.
Een paar tips voor mensen met meltdowns
Wees lief voor jezelf. Probeer jezelf niet te pushen in situaties waar je je niet comfortabel bij voelt. Het is moeilijk, vooral als de hele wereld agressief naar je is. En het kan niet altijd.
Je hoeft jezelf niet te pushen om dingen te eten waar je van moet kokhalzen. Je hoeft jezelf niet in oncomfortabele kleding te pushen, of jezelf bewust in triggerende situaties te dwingen.
Dat kan super lastig zijn, en veel van ons (waaronder ik) hebben zo lang geleerd om onze grenzen te negeren dat we niet eens altijd weten waar ze zijn. Maar door lief voor jezelf te zijn en goed naar jezelf te luisteren, en jezelf hulp en accommodaties te gunnen, kan je jezelf helpen. Je bent het waard om een gelukkig en comfortabel leven te leiden.
Het kan moeilijk zijn om te beseffen dat je niet altijd mee kan draaien met de rest. Maar eigenlijk is dat accepteren een vorm van zelfliefde.
Een paar tips voor ouders van kinderen met meltdowns:
Tip nummer 1: luister naar je kind. Gedrag is communicatie. Kan je kind (nog) niet praten? Als je goed kijkt kun je vaak duidelijk zien waar een meltdown vandaan komt. Let op zintuiglijke prikkels. Ruikt het bijvoorbeeld sterk? Krijgt je kind een “woedeaanval” omdat het iets niet lekker vindt? Of krijgt je kind vaak meltdowns op verjaardagen?
Misschien is het dan verstandig om je kind uit de keuken te houden als je kookt en er overal etensluchtjes zijn. Of om kleinschaliger feestjes te vieren met minder herrie, chaos en felle kleuren. Laat familie desnoods lekker apart van elkaar langskomen. En misschien moet je je kind dan eten geven wat het wel goed verdraagt.
Zintuiglijke prikkels komen vaak tien keer zo hard aan bij ons en het is zelfs wetenschappelijk aangetoond dat dit fysiek pijn bij ons doet. We doen dit niet voor aandacht: het is een kortsluiting omdat we de stress niet aan kunnen.
Laten we iedereen, jezelf of je kinderen meltdowns besparen, en het probleem van meltdowns bij autisten en ADHD’ers voorgoed de wereld uit te krijgen door een inclusievere samenleving te bieden waarin onze prikkelverwerking en verhoogde stresslevels de juiste accommodaties kunnen krijgen.